پوزیشن بیمار:

ناحیه ای از دهان که قرار است تحت درمان قرار گیرد و نوع درمان مورد نظر، وضعیت صندلی بیمار را تعیین می کند. چند پوزیشن وجود دارد که بیمار می تواند در آن قرار گیرد:

۱-پوزیشن عمودی:

یکی از انواع پوزیشن بیمار در دندانپزشکی  پوزیشن عمودی است .پشتی صندلی صاف و با زاویه ۹۰درجه است. این پوزیشن در هنگام نشستن و مرخص کردن بیماران استفاده می شود. همینطور ممکن است برای رادیوگرافی و قالبگیری استفاده شود.

۲-پوزیش سوپاین (طاقباز):

یکی دیگر از انواع پوزیشن بیمار در دندانپزشکی پوزیشن سوپاین می باشدپشتی صندلی خوابیده می شود تا بیمار کاملا دراز بکشد. بدلیل شکل صندلی، بیمار کاملا صاف نخواهد بود. سر و زانوهای بیمار حدودا در یک سطح خواهند بود. اغلب درمان های دندانپزشکی در این وضعیت انجام می شوند.

۳-وضعیت ساب سوپاین:

یاز موارد دیگر انواع پوزیشن بیمار در دندانپزشکی می توان به وضعیت ساب سوپاین اشاره کرد در واقع هنگامی اطلاق می شود که سر بیمار کاملا پایین تر از پاهای او قرار می گیرد. این پوزیشن مخصوصا در شرایط اورژانسی که بیمار غیر هوشیار می شود توصیه می گردد.

پوزیشن تیم دندانپزشکی:

حالتی که در آن دندانپزشک و دستیارش، در اطراف بیمار قرار می گیرند و می تواند یک مداخله و مشارکت کارآمد و در عین حال روان را ایجاد نمایند. بنابراین دستیار در کنار صندلی بیمار قرار می گیرد تا همکاری نزدیک و تنگاتنگی با دنداپزشک داشته باشد.

از آنجایی که هدف تیم دندانپزشکی کاهش حرکات اضافی حین کار است، علم ارگونومی می تواند کمک کننده باشد. ارگونومی علمی است که تلاش می کند شرایط کاری را برای راحتی کارکنان متناسب است.در یک محیط دندانپزشکی قسمت های خاصی از بدن می توانند صدمه و آسیب ببینند که به آن ها اشاره شده است:

صدمات و آسیب های مرتبط با کادر دندانپزشکی:

صدمات و آسیب های مرتبط با کادر دندانپزشکی به شرح زیر می باشد

۱-سندروم تونل کارپال:

مشکلی مرتبط با خمیده کردن و صاف کردن زیاد مچ دست

۲-درد شانه و گردن:

کشش یا خمیدگی شانه ها بیش از یک ساعت در روز

۳-درد پشت و گردن:

کشش یا بالا بردن بازو برای زمان طولانی

۴-درد قسمت تحتانی پشت:‌

خمیدگی بدن برای یک زمان طولانی

معیارهای قرارگیری مناسب دندانپزشک روی صندلی:

دندانپزشک بدون هیچ گونه کششی با پشت صاف می نشیند. پاها کاملا صاف روی زمین قرار می گیرند و ران ها کمی زاویه دارند تا زانو ها تا حدودی پایین تر از باسن قرار گیرند.
دندانپزشک باید آرنج های خود را نزدیک به کنار بدن قرار دهد و شانه ها باید در حالت ریلکس باشند، حفره دهان بیمار هم در محدوده ارتفاع آرنج دندانپزشک قرار می گیرد.

معیار هایی برای پوزیشن مناسب دستیار:

دستیار طوری می نشیند که پشت او صاف باشد و سطح قرارگیری چشم ها حدود ۴-۵ اینج بالاتر از سطح چشم های دندانپزشک باشد. هدف از این افزایش ارتفاع بهبود دید و دسترسی آسان تر است.از صندلی با بار استفاده می کند تا هم از پشت و هم شکم حفاظت کند. پاها را بر روی قسمتی از صندلی که به این منظور در نظر گرفته شده قرار می دهد. ران ها و باسن دستیار دندانپزشک می بایست موازی شانه های بیمار قرار گیرد.

تیم دندانپزشکی:

اگر چه ممکن است طراحی، نوع و موقعیت قرارگیری تجهیزات در مطب های مختلف به طور قابل ملاحظه ای متفاوت باشد ، اما عقیده اصلی که مبین دندانپزشکی چهاردستی و انجام یک پروسه درمانی کارآمد و راحت است باید تامین گردد. شناسایی موقعیت های درست در هنگام درمان بر اساس ساعت (Clock concept) ، راه خوبی برای آموزش این موقعیت ها به تیم دندانپزشکی است.

انتقال وسایل:

انتقال کارآمد و به موقع وسایل و مواد، حاصل یک تلاش گروهی است که به هماهنگی و ارتباط بین دندانپزشک و دستیار مرتبط است. روشی که توضیح داده می شود براساس کار با یک دندانپزشک راست دست است.

اصول اساسی انتقال وسیله:

انتقال وسیله در ناحیه انتقال صورت میگیرد. اصول زیر جهت ایجاد موثرترین نحوه انتقال مطرح می گردد:
۱-دستیار دندانپزشک باید توالی عمل در حال انجام را بداند و بتواند وسیله جدیدی که لازم خواهد شد را پیش بینی نماید.
۲-یک حرکت مختصر می بایست به هنگام انتقال وسیله انجام شود (شامل فقط انگشتان ، مچ و آرنج).
۳-وسایل در حالت استفاده منتقل می شوند (یعنی لبه کارگر وسیله به طرف دندانی که روی آن کار می شود هدایت می گردد)
۴-وسیله باید طوری منتقل شود که دندانپزشک بتواند به خوبی دسته وسیله را بگیرد.
۵-دندانپزشک باید وسیله را محکم بگیرد.

تکنیک انتقال توسط دستیار:

برای انتقال وسایل تکنیک اختصاصی به نام تک دستی وجود دارد که برای کارآمدی بیشتر استفاده می گردد.این تکنیک به هنگام تحویل (انتقال) وسایل وهندپیس و پوآر آب و هوا به کارمی رود.از اصول پایه زیر برای برداشتن و دادن وپس گرفتن وسایل استفاده کنید.

یک وسیله از سینی وسایل با استفاده از شست، انگشت اشاره و انگشت میانی دست چپ برداشته می شود، به طوری که وسیله از انتهای دسته یا سمت مخالف کارگر آن قرار گرفته شود.
وسیله به منطقه انتقال برده می شود و با استفاده از دو انگشت کوچک دست چپ، وسیله استفاده شده از دندانپزشک گرفته شده و بین دو انگشت دست نگه داشته می شود.

وسیله جدید در ناحیه انتقال منتقل می گردد و محکم در دست دندانپزشک قرار می گیرد. نوک کارگر وسیله به سمت دندان یا قوس دندانی که دندانپزشک بر روی آن کار می کند هدایت می گردد.سپس وسیله استفاده شده به سینی وسایل برگردانده می شود .

نحوه در دست گرفتن وسیله توسط دندانپزشک:

حالتی که در آن دندانپزشک یک وسیله را نگه می دارد بستگی دارد به نوع وسیله ، نحوه استفاده از آن و اینکه درمان برروی کدام قوس فکی انجام می شود. درک این نوع در دست گرفتن وسیله، برای یک انتقال روان و رد و بدل کردن وسایل ضروری است.

تنوع و تغییرات در رد و بدل کردن وسایل:

وسایل مخصوصی وجود دارند که می بایست متفاوت منتقل شوند.

• آینه و سوند:

به هنگام آغاز یک درمان، دندانپزشک از یک آینه دهانی و یک سوند استفاده می نماید تا منطقه ای که احتیاج به درمان دارد را پیدا کند . دستیار با استفاده از دو دست، همزمان آینه و سوند را به دندانپزشک می دهد و کار را شروع می کند ، در حالیکه آماده دریافت وسایل نیز می باشد .

• وسایل لولادار یا محور دار:

وسایل لولادار مانند فورسپس، قیچی و پلایر طوری طراحی شده اند که باز و بسته می شوند.‌این ابزار از لولا گرفته شده و طوری منتقل می شوند که دسته آن به سمت کف دست دندانپزشک هدایت شود یا اینکه قیچی داخل انگشتان دندانپزشک قرار گیرد.

پلایر های مخصوص حمل رول پنبه(پنس):

هنگامی که این وسیله جهت انتقال اشیا کوچک به سمت دهان یا به خارج از دهان استفاده می شود لازم تغییری در تکنیک یک دستی داده شود بدین ترتیب که طوری وسیله را به دندانپزشک می دهیم که هر دو نوک آن را به هم می فشاریم این کاراز افتادن شیء جلوگیری می کند.

انتقال مواد دندانپزشکی:

مواد دندانی معمولا از ناحیه انتقال نزدیک چانه بیمار منتقل می شوند.سمان و لاینر ها بر روی اسلب یا پدی که بر روی آن مخلوط شده اند به همراه یک اپلیکاتور منتقل می شوند.پد را در دست راست خود نگه داشته و یک تکه گاز ۲*۲ را در دست چپ قرار دهید .در این حالت دندانپزشک هم به مواد دسترسی دارد و هم می تواند نوک وسیله را به هنگام نیاز، پاک نماید.

مواد در داخل سرنگ ، مانند ماده قالبگیری ، کامپوزیت رزین و سمان ها، به راحتی به دندانپزشک منتقل می شوند. سرنگ طوری منتقل می گردد که دندانپزشک بتواند آن را در حالت استفاده بگیرد.
برای استفاده در فک بالا نوک آن به سمت بالا و برای فک پایین نوک آن به سمت پایین باید باشد. آمالگام برای جایگذاری در دندان تراش خورده منتقل می گردد.
اعضای تیم که به تراش ، دید و دسترسی مناسبی دارند می بایست مواد را دقیقا در حفره قرار دهند تا برای جایگذاری صحیح ، احتیاج به مبادله اضافی وسایل نباشد.

تکنیک انتقال وسایل به روش دو دستی:

این تکنیک شامل مراحل زیر می باشد:

۱-از دست راست خود استفاده کرده و با شست و دو انگشت مجاور، وسیله را از روی سینی و از ناحیه نزدیک به انتهای کارگر آن بردارید.
۲-با کف دست چپ ، وسیله استفاده شده را از دندانپزشک گرفته، در حالیکه انگشتان خود را بسته اید ، قبل ازاینکه آن را به سینی برگردانید نگه دارید.
۳- وسیله جدید را به دندانپزشک تحویل دهید ، به طوری که نوک کارگر آن به سمت موقعیت صحیح هدایت شود.
۴-وسیله استفاده شده را در موقعیت درست به سینی برگردانید.

دکتر وحید عارفی جراح و متخصص بیماری‌های لثه با سابقه 20 سال در رشته ایمپلنت، فوق تخصص لیزر و جراحی‌های لیزری در دندان‌پزشکی، عضو AAP آمریکا است. دوره دکترای دندان‌پزشکی عمومی در سال‌های 1993-1987 و تخصص در رشته پریودنتولوژی را از سال 1993-1996 گذرانده است و به مدت 2 سال هم در بخش تخصصی بیماری‌های لثه دانشکده دندان‌پزشکی دانشگاه تهران مشغول بوده است. وی از اعضای اولیه آکادمی پریودنتولوژی ایران در 15 سال گذشته و همچنین از اعضای آکادمی پریودنتولوژی آمریکا است. پس از پیشرفت روش‌های لیزری در دندان‌پزشکی عمومی و جراحی‌های لثه و دیگر مداواهای دهان، فک و صورت بوسیله لیزرتراپی، دوره فلوشیپ لیزر را در آلمان گذرانده است. دوره اولیه جراحی‌های ایمپلنت را نزد پرفسور برانمارک و هرتل در سال 1372 (1993 میلادی) فراگرفته و بدنبال آن مدارک متعددی در ارتباط با ایمپلنت و جراحی‌های پیشرفته استخوانی در داخل و خارج از کشور اخذ نموده است.