دندان شکسته:
مینای دندان به عنوان پوشش سخت بیرونی دندان یکی از قوی‌ترین اجزای بدن می‌باشد، اما محدودیت‌های خودش را نیز دارد. یک ضربه‌ی محکم یا سایش و پریدگی بیش از حد می‌تواند باعث شکستن دندان‌ها شود.
دلایل شکسته شدن دندان‌ها:
دندان‌ها می‌توانند به دلایل متعددی بشکنند. رایج‌ترین این دلایل عبارت اند از:
- گاز زدن مواد سخت مانند یخ و آب نبات
- افتادن یا تصادفات اتومبیل
- بازی کردن ورزش‌های ارتباطی بدون محافظ دهان
- دندان قروچه در خواب
عوامل خطرناکی که باعث شکسته شدن دندان‌ها می‌شوند:
منطقی است که دندان‌های ضعیف نسبت به دندان‌های قوی، بیشتر در معرض شکستن قرار بگیرند. برخی از عواملی که باعث کاهش استحکام دندان می‌شوند عبارت اند از:
- حفره ها و پوسیدگی دندان باعث فرسایش مینای دندان می‌شوند. همچنین در صورتی که برای پرکردن دندان از مواد بسیار زیادی استفاده شود، دندان تضعیف خواهد شد.
- دندان قروچه نیز می‌تواند باعث فرسایش مینای دندان شود.
- خوردن بسیاری از غذاهای اسیدی مانند آب میوه، قهوه و غذاهای تند می‌تواند مینای دندان را از بین ببرد و سطح دندان‌ها را در معرض خطر قرار دهد.
- ریفلاکس اسید یا سوزش سر دل، دو وضعیت گوارشی که اسید معده را به دهان شما وارد می‌کنند و می‌توانند به مینای دندان صدمه بزنند.
- اختلالات خوردن یا مصرف بیش از حد الکل می‌تواند باعث استفراغ مکرر شود که به نوبه خود می‌تواند اسید مینا را از بین ببرد.
- شکر در دهان شما باکتری تولید می‌کند و باکتری‌ها می‌توانند به مینای دندان حمله کنند و باعث شکستن دندان‌ها می‌شود.
- مینای دندان با گذشت زمان کاهش می‌یابد. در یک مطالعه منتشر شده در مجله اندودنتیکس، تقریبا دو سوم از کسانی که دندان‌های ترک خورده داشتند بیش از 50 سال سن داشتند.
دندان‌های در معرض خطر شکستن:
هر دندان ضعیفی در معرض خطر است. اما مطالعات انجام شده در این زمینه نشان می‌دهند که دندان آسیاب دوم پایینی (احتمالا به این دلیل که فشار زیادی به هنگام جویدن وارد می‌کند) و دندان‌های پرشده بیشتر در معرض شکستن قرار دارند. البته دندان‌های سالم نیز در معرض خرد شدن هستند و باید مراقبت‌های لازم برای جلوگیری از شکستن آنها انجام گیرد.
علائم شکستگی دندان:
- احساس ناهمواری روی سطح دندانتان وقتی زبانتان را روی آن می‌کشید
- سوزش لثه در اطراف دندان خرد شده
- سوزش زبانتان از “گرفتن” آن بر روی لبه‌های ناهموار و خشن دندان
- احساس درد هنگامی که فشار روی دندان است (مواقعی که در حال گاز زدن یا جویدن هستید)، اگر شکستگی به اعصاب دندان نزدیک باشد، این درد می‌تواند شدید باشد.
تشخیص دندان خرد شده:
دندانپزشک می‌تواند با معاینهی چشمی از دهان شما، تراشه دندانی را تشخیص دهد. آنها همچنین علائم شما را در نظر می‌گیرند و از اتفاق‌هایی که ممکن است باعث خرد شدن دندان شما شده باشند، می‌پرسند.
ترمیم دندان شکسته:
درمان دندان شکسته، معمولا به محل، شدت و علائم آن بستگی دارد. این عارضه به جز در مواردی که درد شدید ایجاد می‌کند و به طور قابل توجهی در خوردن و خوابیدن تاثیر می‌گذارد، مورد اورژانسی به حساب نمی‌آید. با این حال، شما باید هرچه سریعتر با دندانپزشک خود ملاقات کنید تا از عفونت و یا آسیب بیشتر به دندان جلوگیری شود. یک تراشه جزئی را می‌توان به سادگی با صاف کردن و جلا دادن دندان درمان کرد. برای تراشه‌های گسترده‌تر، متخصص دندانپزشک ممکن است موارد زیر را توصیه کند:
پیوند دوباره‌ی دندان:
اگر شما هنوز تکه‌ی جدا شده‌ی دندان خود را دارید، آن را در یک لیوان شیر قرار دهید تا مرطوب بماند. کلسیم آن را زنده نگه می‌دارد. اگر شیر در دسترس نبود، آن را به لثه خود بچسبانید (مراقب باشید که آن را قورت ندهید). سپس بلافاصله نزد دندانپزشک خود بروید، ممکن است آنها بتوانند قطعه را روی دندان شما بچسبانند.
پیوند:
مواد رزین کامپوزیتی (پلاستیکی) یا پرسلن (لایه‌های سرامیکی) به سطح دندانتان چسبانده می‌شود و همانند دندان شکل می‌گیرد. چراغ‌های اشعهی ماوراء بنفش برای سفت شدن و خشک کردن مواد استفاده می‌شود. پس از خشک شدن، بیشتر شکل گیری تا زمانی که مواد دقیقا فرم دندان شما را بگیرد انجام می‌شود. پیوند می‌تواند تا 10 سال عمر کند.
ونیر چینی:
قبل از اتصال یک ونیر دندان، دندانپزشک مقداری از مینای دندان شما را خالی خواهد کرد تا فضای لازم برای جاگذاری ونیر ایجاد شود (معمولا کمتر از یک میلیمتر برداشته می‌شود). دندانپزشک یک قالب از دندان شما می‌گیرد و آن را برای تولید ونیر به آزمایشگاه می‌فرستد (در این بازه زمانی می‌توان از ونیر موقت استفاده کرد). هنگامی که ونیر دائمی آماده شد، دندانپزشک شما آن را به دندانتان پیوند خواهد داد. در صورت استفاده از مواد با دوام، ونیر می‌تواند حدودا 30 سال عمر کند.
پرکردن قالبی دندان (Dental Onlays):
اگر تراشه تنها بخشی از دندان شما را تحت تاثیر قرار داده، دندانپزشک شما ممکن است یک پوشش دندانی را توصیه کند که اغلب به سطح دندان‌های آسیاب اعمال می‌شود (اگر آسیب دندان شما زیاد باشد، دندانپزشکتان ممکن است یک تاج دندانی کامل را توصیه کند). برای این کار ممکن است شما را بیهوش کنند تا دندانپزشک بتواند روی دندان‌ها کار کند و اطمینان حاصل کند که فضا برای قرارگیری قالب وجود دارد. در بسیاری از موارد، دکتر از دندان شما قالب گیری می‌کند و آن را به آزمایشگاه دندانپزشکی ارسال می‌کند تا پوشش را بسازند. هنگامی که قالب پوشش آماده شد، آنها را روی دندان شما جاگذاری می‌کنند و سپس با مواد آن را می‌چسبانند.
با پیشرفت تکنولوژی، برخی از دندانپزشکان می‌توانند سرامیک‌های پرسلن را در کلینیک دندانپزشکی خود تولید کنند و همان روز آن را پیوند دهند (به عبارتی، دیگر نیاز به فرستادن به آزمایشگاه و صرف مدت زمانی برای آماده شدن قالب نیست). پوشش‌های (Onlays) دندانی می‌توانند برای چندین دهه دوام داشته باشند، اما بیشتر به این بستگی دارد که غذاهایی که می‌خورید روی پوشش این لایه‌ی دندانی چه تاثیری بگذارد. به عنوان مثال، دندانی که هنگام جویدن فشار زیادی را تحمل می‌کند، مانند دندان آسیاب، راحت‌تر پوشانده می‌شود.
عصب کشی:
هنگامی که شکستگی بسیار گسترده است و روی ریشه‌ی دندان شما تاثیر می‌گذارد، منجر به ایجاد عفونت و پوسیدگی دندان می‌شود. برای درمان این حالت از عارضه معمولا دندانپزشک، عصب کشی را به عنوان گزینه‌ی درمان انتخاب خواهد کرد.
هزینه‌های دندانپزشکی:
هزینه‌های شما نسبت به میزان شکستگی و نوع درمانی که باید روی دندان شکسته انجام شود، متغیر است. شما می‌توانید برای ویزیت به دندانپزشکی خوب مراجعه کنید و راجع به نوع درمان و هزینه‌ی آن از متخصص دندانپزشک خود سوال کنید.
مراقبت از دندان شکسته:
در حالی که به احتمال زیاد برای ترمیم دندان شکسته شده به یک دندانپزشک نیاز دارید، اما راه‌هایی وجود دارد که تا زمانی که به پزشکتان مراجعه کنید می‌توانید از آنها برای جلوگیری از آسیب بیشتر به دندان خود استفاده کنید. این موارد عبارت اند از:
- برای محافظت از زبان و لثه‌ی خود، از مواد پرکننده‌ی موقتی دندان استفاده کنید، یک کیسه چای، آدامس بدون قند یا موم دندانی بر روی لبه‌ی ناهموار دندان قرار دهید.
- اگر درد دارید، از داروهای ضد التهاب مانند ایبوپروفن استفاده کنید.
- اگر دندان تراشیده شده باعث سوزش در آن ناحیه می‌شود، روی گونه‌هایتان یخ قرار دهید.
- برای حذف مواد غذایی که بین دندان‌ها گیر کرده‌اند، استفاده از نخ دندان ضروری می‌باشد، چرا که هنگام جویدن فشار بیشتری روی دندان خرد شده ایجاد می‌کند.
- اجتناب از جویدن با دندان شکسته
- روغن میخک را اطراف لثه‌ای که درد دارد بمالید تا باعث از بین رفتن درد شود.
- هنگام ورزش و برای جلوگیری از دندان قروچه در خواب، از یک محافظ دهان استفاده کنید.
عوارض دندان شکسته:
همانطور که قبلا اشاره کردیم، در صورتی که میزان شکستگی دندان زیاد باشد ممکن است دندان عفونت کند. برخی از علائم و عوارض چنین عفونتی عبارت اند از:
- درد هنگام غذا خوردن
- حساسیت به گرما و سرما
- تب
- طعم تلخ یا بوی بد دهان شما
- غدد متورم در ناحیه گردن یا فک شما
دکتر وحید عارفی جراح و متخصص بیماری‌های لثه با سابقه 20 سال در رشته ایمپلنت، فوق تخصص لیزر و جراحی‌های لیزری در دندانپزشکی، عضو AAP آمریکا است. دوره دکترای دندانپزشکی عمومی در سال‌های 1993-1987 و تخصص در رشته پریودنتولوژی را از سال 1993-1996 گذرانده است و به مدت 2 سال هم در بخش تخصصی بیماری‌های لثه دانشکده دندانپزشکی دانشگاه تهران مشغول بوده است. وی از اعضای اولیه آکادمی پریودنتولوژی ایران در 15 سال گذشته و همچنین از اعضای آکادمی پریودنتولوژی آمریکا است. پس از پیشرفت روش‌های لیزری در دندانپزشکی عمومی و جراحی‌های لثه و دیگر مداواهای دهان، فک و صورت بوسیله لیزرتراپی، دوره فلوشیپ لیزر را در آلمان گذرانده است. دوره اولیه جراحی‌های ایمپلنت را نزد پرفسور برانمارک و هرتل در سال 1372 (1993 میلادی) فراگرفته و بدنبال آن مدارک متعددی در ارتباط با ایمپلنت و جراحی‌های پیشرفته استخوانی در داخل و خارج از کشور اخذ نموده است.
