بررسی ایمپلنت دندان بر اساس جایگاه، اندازه و روش اتصال + تصاویر

انواع ایمپلنت دندان براساس دسته‌بندی های مختلف ممکن است تفاوت هایی داشته باشند. به طور کلی، در صحبت از انواع ایمپلنت دندان، ابتدا یکی از پراستفاده ترین دسته بندی ها بیان می شود که عبارت است از:

انواع ایمپلنت دندان بر اساس جایگاه آن نسبت به استخوان فک

• اندواستیل یا داخل استخوانی

در حال حاضر، این نوع ایمپلنت ها به عنوان رایج ترین و مطمئن ترین نوع شناخته می شوند. ایمپلنت های داخل استخوانی یا اندو استیل، برای اکثر افراد مناسب هستند. نوع رایج این ایمپلنت ها، ایمپلنت پیچی شکل است که امروزه به طور فراوانی استفاده می شود. در این نوع از ایمپلنت دندان با استفاده از دریل دندانپزشکی، آن را در داخل استخوان فک فرو می‌ریزند و به تدریج استخوان با آن جوش می‌خورد و یکپارچه می‌شود.

• ایمپلنت روی استخوانی یا ساب پریو استیل

در این نوع ایمپلنت دندان، پروتز بجای فرو رفتن در استخوان، بر روی استخوان (زیر لثه) قرار می‌گیرد. ایمپلنت ساب پریواستیل، شامل یک اسکلت فلزی با یک یا چند میله است که زیر لثه قرار می‌گیرد. پس از جوش خوردن لثه، این پروتز در محل خود ثابت می‌ماند و دندان های مصنوعی به پایه هایی که از زیر لثه بیرون آمده‌اند، متصل می‌شوند.

تنها در صورتی از ایمپلنت ساب پریوستیل استفاده می شود که استخوان فک بیمار برای نگه داشتن ایمپلنت معمولی مناسب نیست یا فرد نمیخواهد پیوند استخوان دندان پیش از عمل جراحی جایگذاری ایمپلنت در فک را انجام بدهد.

• ایمپلنت زیگوماتیک

این نوع ایمپلنت کاربرد کمتری داشته و عملیات آن پیچیده است. تنها در مواردی که استخوان فک برای نصب ایمپلنت داخل استخوانی کافی نیست، از این نوع ایمپلنت استفاده می‌شود. در این نوع ایمپلنت دندان، ایمپلنت زیگوماتیک در استخوان گونه (سیخ چوبی کوچکی که در جلوی گونه وجود دارد) قرار می‌گیرد و نه در استخوان فک.

انواع ایمپلنت دندان داخل استخوانی

• ایمپلنت پیچی شکل (ایمپلنت دندان معمولی): ایمپلنت پیچی شکل محبوبترین و رایجترین نوع ایمپلنت در سرتاسر دنیاست. از آنجایی که این ایمپلنت همانند ریشه دندان عمل می کند و شکلی مشابه آن نیز دارد، به آن ایمپلنت ریشه ای هم می گویند. ایمپلنت پیچی شکل خود در اشکال مختلف طراحی می شود.
• ایمپلنت تیغه ای: یکی از اولین انواع ایمپلنت دندان که در آمریکای شمالی مورد استفاده قرار گرفت، ایمپلنت تیغه ای بود که اکنون به ندرت مورد استفاده قرار می گیرد. چون ایمپلنت پیچی مزیتهای بیشتری دارد، بیشتر شرکتهای سازنده ایمپلنت به ساخت آن روی آورده اند و دیگر ایمپلنت تیغه ای ارائه نمی کنند. در ایمپلنت تیغه ای کانالی در استخوان ایجاد می شد و تیغه ایمپلنت در آن قرار می گرفت و در مرحله آخر، روکش دندان بر روی آن متصل می شد. ایمپلنت تیغه ای تکی یا چندتایی میتواند باشد.
• ایمپلنت عرضی: ایمپلنت عرضی (transosseous dental implant) نوعی ایمپلنت بسیار باثبات است که همانند چهار ایمپلنت پیچی استاندارد، عمل می کند. این ایمپلنت از زیر فک جایگذاری می شود و از بخش بالای فک بیرون میزند. یک میله به آن نصب می شود تا دندان مصنوعی روی آن سوار شود. معدودی از دندانپزشکان این درمان را انجام می دهند چرا که بسیار مشکل است و نیاز به مهارت زیاد و در بیشتر موارد بستری شدن در بیمارستان دارد. با این حال در شرایطی که فک پایین بسیار تحلیل رفته و کوچک شده است یا بسیار نازک است این روش جایگزین خوبی برای ایمپلنت معمولی است.

انواع ایمپلنت دندان از نظر طول و قطر

ایمپلنت را بر اساس اندازه آن نیز دسته بندی می کنند. بر این اساس انواع ایمپلنت عبارتند از:

• ایمپلنت استاندارد یا معمولی: قطر آن بین ۳.۵ تا ۴.۲ میلی متر است. معمولا از این ایمپلنت برای جلوی دهان استفاده می شود.
• ایمپلنت پهن: قطر این انواع ایمپلنت بین ۴.۵ تا ۶ میلی متر است و معمولا در عقب دهان جایگذاری می شوند (به جای دندانهای آسیاب بزرگ).
• مینی ایمپلنت: قطر آن بین ۲ تا ۳.۵ میلی متر است و بیشتر در کسانی استفاده می شود که فضای کافی در دهان برای کاشت ایمپلنت معمولی ندارند. همچنین در مواردی که تراکم استخوان فک کافی نیست از مینی ایمپلنت استفاده می شود.

انواع ایمپلنت دندان از نظر سطح بدنه

اولین ایمپلنت دندان ها، سطح تیتانیومی صاف و همواری داشتند. با گذر زمان، طراحی های متفاوتی برای ایمپلنت ها ابداع شد. در کل، طراحان ایمپلنت به دنبال افزایش سطح بیشتری از ایمپلنت که به استخوان بچسبد و محکم شود، می‌باشند. برای افزایش پایداری، سطح ایمپلنت را زبر می‌کنند که باعث افزایش سطح تماس ایمپلنت با استخوان می‌شود. افزودن لایه هیدروکسی آپاتیت باعث بهبود اتصال استخوان به ایمپلنت می‌شود زیرا استخوان نیز از همین ماده تشکیل شده است.

اما زبری سطح ایمپلنت احتمال آلودگی و عفونت آن را نیز افزایش می دهد. به همین دلیل ایمپلنتهایی با سطح صاف و هموار نیز وجود دارند و برخی ایمپلنتها هم بخشهایی از سطحشان صاف و بخشهایی دیگر زبر است. یک شرکت سازنده ایمپلنت اقدام به ساخت ایمپلنتی با سطح زبر و نواحی گویچه مانند میکروسکوپی کرده که مساحت سطح ایمپلنت را تا حد چشمگیری افزایش می دهد. این باعث می شود بتوان از ایمپلنت های کوچکتری با ثبات بالاتر استفاده کرد (به خصوص در کسانی که حجم استخوانشان کم است).

شکل بالا ایمپلنت های مختلف از نظر زبری سطح بدنه را نشان می دهد. به ترتیب از راست به چپ: ایمپلنت با بافت سه بعدی، ایمپلنت زبر پولیش شده (قسمت پایینی)، ایمپلنت زبر پولیش شده (قسمت بالایی).

انواع ایمپلنت دندان از نظر اتصال با اباتمنت

سر ایمپلنت دندان محلی است که باید به قطعه واسطه ای به نام اباتمنت وصل شود و بر روی اباتمنت هم روکش دندان نصب می شود. اباتمنت همانند تاج تراشیده شده دندانی که آماده روکش شده است، عمل می کند و تاج را نگه می دارد.

سر ایمپلنت از نظر اتصال به اباتمنت به سه دسته تقسیم می شود:

• اتصال شش ضلعی داخلی: شکل شش ضلعی سر ایمپلنت به صورت سوراخی است که اباتمنت در داخل آن فرو می رود و پیچ می شود (اتصال مادگی).
• اتصال شش ضلعی خارجی: شکل شش ضلعی سر ایمپلنت به صورت برآمدگی است که اباتمنت در آن پیچ می شود (اتصال نری).
• اتصال هشت ضلعی داخلی: سوراخ سر ایمپلنت شکل هشت ضلعی دارد که اباتمنت در آن فرو می رود و پیچ می شود (اتصال مادگی).

انواع شکل بدنه ایمپلنت به ترتیب از سمت راست به چپ: پیچی مخروطی، پیچی مستقیم، استوانه ای

انواع ایمپلنت دندان از نظر شکل بدنه

• پیچی شکل مخروطی
• پیچی شکل صاف
• استوانه ای

انواع ایمپلنت دندان از نظر اتصال روکش به اباتمنت

• چسبی: در این روش روکش با چسب به اباتمنت چسبانده می شود. دقیقا همان طور که هنگام روکش کردن دندان طبیعی، انجام می شود.
• پیچی: در این روش، روکش با یک پیچ به اباتمنت متصل می شود. سپس محل پیچ در روی دندان، با یک پر کننده دندان مانند کامپوزیت، پر و صاف می شود.

انواع پروتزهای بر پایه ایمپلنت

ایمپلنت تکی: همان ایمپلنتهای معمولی است که بر روی هر یک پایه ایمپلنت، یک روکش دندان نصب می شود.

دندان مصنوعی بر پایه مینی ایمپلنت: یکی از پروتزهای ایمپلنتی است که در کسانی استفاده می شود که بیشتر دندانهای خود یا همه آنها را از دست داده اند. این روش ارزانتر از گذاشتن ایمپلنتهای تکی است و کمتر نیاز به جراحی و برش دارد. همچنین به دلیل استفاده از مینی ایمپلنت به جای ایمپلنت، عمل جراحی ساده تر است و دوره نقاهت نیز کوتاهتر می باشد. با این حال باید حواستان باشد به دلیل نازکتر بودن مینی ایمپلنت، تحمل آن در مقابل فشار نیز کمتر می باشد.

دندان مصنوعی چهار ایمپلنتی: در این روش یک ست کامل دندان مصنوعی بالا یا پایین، بر روی چهار ایمپلنت ثابت می شود. مزیت این روش این است که نیاز به پیوند استخوان و جراحی های متعدد برای ایمپلنتهای زیاد، نیست و هزینه آن هم بسیار کمتر است. اما اشکال آن این است که در مدت زمانی که منتظر هستید تا استخوان جوش بخورد باید مراقب چیزهایی که می خورید باشید تا فشاری بر ایمپلنتها وارد نشود. پس از شش ماه که ایمپلنت سفت شد، دندان مصنوعی اصلی آماده می شود و روی ایمپلنت سوار می شود و محدودیت غذا خوردن تمام می شود.

بریج بر پایه ایمپلنت: پروتزی مشابه بریج معمولی است اما به جای استفاده از دندانهای طبیعی برای تکیه گاه بریج، از دندان های ایمپلنتی استفاده می شود.

انواع ایمپلنت دندان از نظر مراحل درمان

• ایمپلنت فوری: در روش ایمپلنت فوری در همان جلسه ای که دندان آسیب دیده کشیده می شود، ایمپلنت در استخوان جایگذاری می شود و سپس روکش بر روی آن متصل می شود. البته این روکش موقتی است و قرار نیست با آن غذا بجوید چون نباید هیچ فشاری به ایمپلنت وارد شود. پس از چند ماه، روکش اصلی روی دندان متصل می شود.
• ایمپلنت یک مرحله ای: در این روش پس از جراحی جایگذاری ایمپلنت، روی ایمپلنت با پیچ درپوش بسته می شود اما لثه روی آن کشیده نمی شود بلکه لثه اطراف ایمپلنت دوخته می شود. این کار برای این صورت می گیرد که چند ماه بعد هنگام اتصال روکش، نیاز به جراحی مجدد برای باز کردن روی ایمپلنت نباشد. در ایمپلنت یک مرحله ای، جای دندان تا چند ماه خالی می ماند تا استخوان به ایمپلنت جوش بخورد.
• ایمپلنت دو مرحله ای: در این روش دو عمل جراحی نیاز است. یک مرتبه برای جایگذاری ایمپلنت و مرتبه دوم برای باز کردن لثه روی ایمپلنت و اتصال اباتمنت و روکش. با این حال جراحی دوم بسیار ساده است و دوره نقاهت کوتاهی دارد. مزیت آن در این است که ایمپلنت در زیر لثه بهتر محافظت می شود و خطر آلودگی یا وارد آمدن فشار به آن کمتر است.