فقدان مادرزادی دندان (هیپودنشیا) چیست؟

فقدان مادرزادی دندان آنقدرها هم که تصور می کنید اتفاق نادری نیست. علل اصلی کمبود مادرزادی دندان متغیر است و اگر کودک شما دچار این مشکل شده است روش های درمانی مختلفی وجود دارد که تمام نگرانی های شما را رفع می کند.

فقدان مادرزادی دندان چیست؟

شرایطی که به دلیل ناتوانی در رشد کامل چند دندان در دهان کودک شما ایجاد می شود، کمبود مادرزادی دندان یا از نظر علمی هیپودنشیا نامیده می شود. اکثر افراد سی و دو دندان دائمی دارند که به مرور زمان رویش پیدا می کنند. کمبود دادن دندان مادرزادی در واقع به عنوان یکی از شایع ترین ناهنجاری های رشدی در دندانپزشکی شناخته می شود.

حدود ۲۰ درصد از کل بزرگسالان به طور مادرزادی حداقل یک دندان کمتر دارند. باید به این نکته توجه کرد که فقدان مادرزادی دندان می تواند مشکلاتی مانند تغییر فرم صورت را به همراه داشته باشد، به این دلیل متخصصان کلینیک دندانپزشکی آرمانی اصرار دارند که کودکان خود را قبل از ۲ سالگی حتما نزد یک متخصص دندانپزشکی اطفال ببرید.

شایع ترین دندانی که فقدان مادرزادی دندان در آن اتفاق می افتد

فقدان مادرزادی دندان بیشتر اوقات در دندان های زیر دیده می شود:

دندان عقل:

فقدان مادرزادی دندان بیشتر اوقات در دندان عقل مشاهده می شود. وقتی دندان عقل را از معادله خارج کنید، درصد بزرگسالان دارای کمبود دندان از ۲۰٪ به حدود ۵٪ کاهش می یابد.

پرمولر دوم:

دندان پرمولر درست در جلوی دندان های آسیاب بزرگ شما قرار دارند. اگر به جای دو دندان فقط یک دندان دارید، ممکن است فقدان مادرزادی دندان داشته باشید یا این امکان وجود دارد که یکی از پرمولرهای شما در طول روند درمان ارتودنسی کشیده شده باشد.

دندان نیش فک بالا:

این دو دندان در کنار دو دندان جلویی کودکان شما رشد می کنند.

ثنایای مرکزی پایین:

این دو دندان جلویی هستند که در فک پایین قرار دارند.

راهکارهایی برای درمان کمبود مادرزادی دندان

تنها ۰.۵ تا ۰.۹ درصد کودکان به طور مادرزادی فقدان دندان شیری را تجربه می کنند. اگر کودکی به طور مادرزادی فقدان دندان داشته باشد، احتمالاً دندان دائمی زیر لثه های خود نخواهد داشت.

روش های درمانی  مانند ارتودنسی برای بستن چنین شکاف هایی استفاده می شود. قبل از اینکه ایمپلنت به عنوان راه حلی برای جایگزینی دندان های از دست رفته استفاده شود، ارتودنسی رایج ترین روش درمانی برای از بین بردن فضای خالی دندان بود. امروزه ایمپلنت دندانی بسیار رایج است.

چرا ممکن است یک دندان به طور مادرزادی از دست رفته باشد؟

رویش دندان یک فرآیند پیچیده ژنتیکی است. سیگنال های ژنتیکی متعددی در پردازش صحیح این فرآیند نقش دارند. در بیشتر موارد فقدان مادرزادی دندان به دلیل عدم وجود نوار بافتی به نام لامینه ایجاد می شود.

به دلیل این که دندان از طریق این نوار بافتی تشکیل می شود، عدم وجود لامینا دندان از تشکیل دندان جلوگیری می کند. این نوار بافتی ممکن است به دلیل عوامل مختلف ژنتیکی تشکیل نشود. دانشمندان سه ژن اصلی  AXIN2، PAX9  و MSX1 را شناسایی کرده اند که نقش مهمی در رشد دندان دارند. اگر جهشی در برخی از این سه ژن رخ داده باشد، ممکن است به این معنی باشد که امکان فقدان مادرزادی دندان وجود داشته باشد.

رابطه فقدان مادرزادی دندان با سندرم های مختلف

فقدان مادرزادی دندان که یک ناهنجاری دندانی است اغلب با سندرم های مختلفی ارتباط مستقیمی دارند که شایع ترین آنها سندرم داون و دیسپلازی اکتودرمی است. کمبود دندان مادرزادی معمولاً ژنتیکی هستند. برخی از دندانپزشکان متخصص بر این باورند که تعداد دندان‌هایی که انسان در حال حاضر دارد در مرحله میانی تغییر تکاملی است و نژاد بشر به جای ۳۲ دندان، در آینده خود تنها به ۲۰ دندان نیاز خواهد داشت.

درمان فقدان مادرزادی دندان

اگر مشکل مادرزادی دندان از دست رفته در دندان عقل خود دارید، باید بدانید که اکثر افراد به دلیل برداشتن دندان عقل خود نیازی به درمان ندارند.

اگر دندان های ثنایای جانبی، دندان های پرمولر دوم یا دندان های دیگر کودک شما از دست رفته باشد، چندین گزینه درمانی وجود دارد. کاشت ایمپلنت برای درمان دندان های از دست رفته اولین روش درمانی است که توسط متخصصین توصیه می شود ولی این روش درمانی برای افراد زیر ۱۸ سال مناسب نیست. در صورت کمبود دندان مادرزادی، درمان ارتودنسی یک روش درمانی مناسب برای افراد با سن پایین است.

یکی از بهترین گزینه ها برای درمان کمبود دندان مادرزادی، بریج است. بریج شامل سه تاج است که به هم وصل شده اند. دو دندان مجاور برای قرار گرفتن بریج برش داده می شوند، سپس بریج روی این دو دندان مجاور قرار می گیرد. بریج دارای یک دندان مصنوعی است که به دو دندان کناری متصل می شود و فضای خالی دندان دندان از دست رفته مادرزادی را پر می کند.

روش دیگر برای جایگزینی کمبود مادرزادی دندان، پروتز پارسیل متحرک است. پروتز پارسیل بر اساس دندان ها و لثه های بیماران ساخته می شود.

چه چیزی باعث کمبود دندان می شود؟

اگر یک یا چند دندان خود را از دست داده اید، در اینجا برخی از مشکلاتی که ممکن است ایجاد کند آورده شده است:

1. مشکل در تغذیه
2. نگرانی در مورد ظاهر، به ویژه در صورت عدم وجود دندان های قدامی
3. خطر آسیب به دندان های اطراف
4. مشکلات گفتاری
5. کج شدن دندان های دیگر
6. احتمال بیشتر بیماری لثه و پوسیدگی دندان
7. تحلیل استخوان فک که می تواند باعث افتادگی صورت به مرور زمان شود

فقدان مادرزادی دندان می تواند مشکلاتی را به همراه داشته باشد که عدم توجه به آنها می تواند سلامتی بیماران را تحت تاثیر قرار دهد. تشخیص و درمان به موقع مانند همیشه در درمان کمبود مادرزادی دندان اهمیت بسیار زیادی دارد.

دکتر وحید عارفی جراح و متخصص بیماری‌های لثه با سابقه 20 سال در رشته ایمپلنت، فوق تخصص لیزر و جراحی‌های لیزری در دندان‌پزشکی، عضو AAP آمریکا است. دوره دکترای دندان‌پزشکی عمومی در سال‌های 1993-1987 و تخصص در رشته پریودنتولوژی را از سال 1993-1996 گذرانده است و به مدت 2 سال هم در بخش تخصصی بیماری‌های لثه دانشکده دندان‌پزشکی دانشگاه تهران مشغول بوده است. وی از اعضای اولیه آکادمی پریودنتولوژی ایران در 15 سال گذشته و همچنین از اعضای آکادمی پریودنتولوژی آمریکا است. پس از پیشرفت روش‌های لیزری در دندان‌پزشکی عمومی و جراحی‌های لثه و دیگر مداواهای دهان، فک و صورت بوسیله لیزرتراپی، دوره فلوشیپ لیزر را در آلمان گذرانده است. دوره اولیه جراحی‌های ایمپلنت را نزد پرفسور برانمارک و هرتل در سال 1372 (1993 میلادی) فراگرفته و بدنبال آن مدارک متعددی در ارتباط با ایمپلنت و جراحی‌های پیشرفته استخوانی در داخل و خارج از کشور اخذ نموده است.